Τι κρύβεται πίσω από τη φαγούρα? Τροφική αλλεργία ή δυσανεξία? 

Όλο και συχνότερα πλέον βλέπουμε τροφές σκύλου και γάτας με τη σήμανση «χωρίς σιτηρά» ή «χωρίς αλλεργιογόνα» ή «χωρίς γλουτένη» και όλο πιο συχνά ακούμε για σκυλο-γατάκια τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα με φαγούρες, διάρροιες και εμετούς.  Είναι όντως τόσο συχνό πρόβλημα οι τροφικές αλλεργίες? Ή τελικά πρόκειται για δυσανεξία?

Σύμφωνα με μελέτη του 2018 από το Banfield Pet Hospital: 

• οι τροφικές αλλεργίες επηρεάζουν μόλις το 0,2% των σκύλων και μόλις το 0,1% των γατών. 
• Σκύλοι αλλεργικοί σε τροφή είναι 6 φορές πιο πιθανό να εκδηλώσουν και βακτηριακές μολύνσεις στο δέρμα, ενώ στις γάτες αυτό είναι 15 φορές πιο πιθανό. 
• Οι επιβεβαιωμένες περιπτώσεις τροφικής αλλεργίας είναι σχετικά σπάνιες: μόνο το 5%-10% των σκύλων με αλλεργία έχουν επιβεβαιωμένη τροφική αλλεργία. (Rosenthal, M., 2013).

Ποια ζώα επηρεάζονται από τροφικές αλλεργίες?

Συμπτώματα αλλεργίας σε τροφή ή συμπτώματα δυσανεξίας μπορεί να εκδηλώσει ζώο κάθε φυλής, κάθε ηλικίας, και σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής του. Σε μελέτες έχει παρατηρηθεί μια μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης τροφικής αλλεργίας σε Labrador retriever, cocker spaniel & Wesy Highland White Terriers.

ΜΥΘΟΣ: η τροφική αλλεργία οφείλεται & παρουσιάζεται όταν αλλάξουμε τροφή στο σκύλο ή τη γάτα μας. 

ΑΛΗΘΕΙΑ:  τροφική αλλεργία χρειάζεται χρόνο για να εξελιχθεί: τα περισσότερα ζώα τρώνε την τροφή που τους προκαλεί τελικά την αλλεργία για πολλά χρόνια χωρίς κανένα πρόβλημα.

Τροφική αλλεργία & δυσανεξία: είναι το ίδιο? 

Πολύ απλά, όχι. 

Η τροφική αλλεργία επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα και συνήθως προκαλείται από μια πρωτεΐνη. Η δυσανεξία είναι μια ανώμαλη αντίδραση σε ένα συστατικό η οποία όμως δεν σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα. 

Τι είναι η τροφική αλλεργία? 

Η τροφική αλλεργία είναι μια από τις 5 πιο κοινές γνωστές αλλεργίες ή υπερευαισθησίες που επηρεάζουν τους σκύλους.

Το ανοσοποιητικό σύστημα του σκύλου αντιδρά και παράγει αντισώματα σε ουσίες που υπό κανονικές συνθήκες θα ανεχόταν. Στην τροφική αλλεργία αναπτύσσονται αντισώματα εναντίον κάποιου συστατικού της τροφής, συνήθως πρωτεΐνη ή σύνθετος υδατάνθρακας: τα κύτταρα αντιδρούν στο συστατικό αυτό, και για παράδειγμα μπορεί να εκκρίνουν ισταμίνη κάτι το οποίο προκαλεί φαγούρα. Το ανοσοποιητικό σύστημα αντιλαμβάνεται ένα συστατικό ως επικίνδυνο εισβολέα και αντιδρά.

Καθώς για μια αλλεργική αντίδραση απαιτείται η παραγωγή αντισωμάτων, οι τροφικές αλλεργίες συνήθως εκδηλώνονται μετά από μακροχρόνια χρήση τροφής συγκεκριμένης μάρκας, τύπου ή μορφής. 

Υπάρχει διχογνωμία ως προς το πόσο συνηθισμένη είναι η τροφική αλλεργία σε γάτες & σκύλους. Η μια πλευρά θεωρεί πως δεν είναι τόσο συχνό φαινόμενο, η άλλη πλευρά θεωρεί ότι συμβαίνει πολύ περισσότερο απ’ όσο πιστεύουμε. Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο να το ξέρουμε καθώς δεν υπάρχει απλό τεστ διάγνωσης τροφικής αλλεργίας και σε πολλές περιπτώσεις τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της αλλεργίας από παράγοντες της ατμόσφαιρας (σκόνη, γύρη, κλπ). 

Τι είναι η δυσανεξία?

Η κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός του σκύλου ή της γάτας μας δεν μπορεί να επεξεργαστεί κάποιο συστατικό της τροφής χωρίς να ενοχλείται ή να επηρεάζεται το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Για παράδειγμα: η δυσκολία να χωνέψουν αγελαδινό γιαούρτι. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της αλλεργίας και της δυσανεξίας?

Τα συμπτώματα είναι παρόμοια και επηρεάζουν :

Α. Το δέρμα

• το ζωάκι έχει φαγούρα και ξύνεται, η φαγούρα δεν συμβαίνει με εποχικότητα.
• αρχικά δημιουργείται εξάνθημα (κοκκινίλα)
• το εξάνθημα σιγά-σιγά μετατρέπεται σε πληγή καθώς μολύνεται από βακτήρια ή άλλους εξωπαράγοντες
• οι πληγές ξεκινάν να μυρίζουν άσχημα
• σκληραίνουν και δεν αναπτύσσεται τρίχωμα.  

Β. Το γαστρεντερικό σύστημα

• Εμετός
• Διάρροια 
• δυσάρεστη αναπνοή
• εξαιρετική κακοσμία στα κόπρανα
• φούσκωμα
• ανορεξία

Συνδυασμός φαγούρας & διάρροιας/εμετού υποδηλώνει τροφική αλλεργία.

Γ. Πρησμένο πρόσωπο: η αλλεργία μπορεί να εκδηλωθεί με πρήξιμο στα χείλια, βλέφαρα και πτερύγια αυτιών.

Δ. Χρόνιες παθήσεις στα αυτιά & τις πατούσες: αν ο σκύλος σας υποφέρει από επαναλαμβανόμενες μολύνσεις στα πατούσια και τα αυτιά, αυτό είναι σημάδι τροφικής δυσανεξίας / ευαισθησίας και όχι τροφικής αλλεργίας.

Το πιο σημαντικό είναι να διερευνηθεί τι προκαλεί το σύμπτωμα. 

Συνήθως μια φαγούρα στο δέρμα μεταφράζεται αυτόματα σε τροφική αλλεργία, όμως οι μελέτες δείχνουν ότι:

1. Οι τροφικές αλλεργίες είναι υπεύθυνες μόνο για το 1% των δερματικών προβλημάτων στους σκύλους
2. Και είναι η τρίτη πιο κοινή αιτία φαγούρας μετά από την αλλεργία στους ψύλλους και αλλεργία σε χώμα-γύρη-γρασσίδι.

Η διάγνωση για τις τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες στους σκύλους και γάτες χρειάζεται χρόνο και τη δίαιτα του «αποκλεισμού»: 

• Προσφέρουμε τροφή στα ζωάκια μας με συστατικά που δεν έχουν ξαναφάει στο παρελθόν και που δεν περιέχουν γνωστά αλλεργιογόνα. 
• Αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν γρήγορα, τότε δοκιμάζουμε ξανά την προηγούμενη τροφή. 
• Αν το σύμπτωμα επανέλθει, σημαίνει ότι υπάρχει αλλεργία σε κάποιο συστατικό
• Επανερχόμαστε στην ειδική διατροφή για να ηρεμήσει το σύμπτωμα και όταν η κατάσταση είναι υπό έλεγχο ξεκινάμε να δίνουμε κάθε φορά ένα συστατικό το οποίο πιθανόν να δημιουργεί το πρόβλημα και παρακολουθούμε αντιδράσεις. 

Μια τέτοια διαδικασία απαιτεί χρόνο αλλά μόνο έτσι μπορεί κάποιος να διακρίνει:

• Αν υπάρχει όντως πρόβλημα από συστατικό τροφής
• Ποιο είναι το συστατικό που προκαλεί την αλλεργία/δυσανεξία. 

SOS: κατά την περίοδο που γίνεται το τεστ για αλλεργία δε δίνουμε λιχουδιές ούτε μεζεδάκια & σε αυτό βοηθάει όλη η οικογένεια! 

Πόσο πρέπει να διαρκέσει το τεστ αλλεργίας? 

• 80% των σκύλων χρειάζονται περίπου 4 με 6 εβδομάδες προκειμένου να καταλάβουμε αν υπάρχει θέμα τροφικής αλλεργίας.
• Το 90% των σκύλων ανταποκρίνεται στη δίαιτα σε διάστημα 8 εβδομάδων
• Τα Labrador retrievers & cocker spaniels φάνηκε να χρειάζονται παραπάνω χρόνο.

Οι περισσότεροι δερματολόγοι-κτηνίατροι συμβουλεύουν η διάρκεια του τεστ τροφικής αλλεργίας (αυστηρή δίαιτα) να διαρκεί από 8 έως 12 εβδομάδες – αρκετός χρόνος αλλά μόνο έτσι μπορεί να φανεί αν όντως υπάρχει πρόβλημα. (White SD. Update on allergies: food allergy. Proc Northeast Vet Conf 2004.)

Αναταραχή στο πεπτικό σύστημα? 

Δεν ευθύνεται πάντα η τροφική αλλεργία ή μια δυσανεξία.

Ο σκύλος ή η γάτα σας μπορεί να τρώει σκουπίδια ή να τρώει λιπαρές τροφές ή να έχει κάποιο παράσιτο ή μόλυνση. Όταν αυτά αποκλειστούν, τότε η τροφική αλλεργία/δυσανεξία μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες για τις διαταραχές στο πεπτικό σύστημα. 

Ποιες είναι οι τροφές που συνήθως προκαλούν αλλεργίες?

Οποιοδήποτε συστατικό μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για τροφική αλλεργία ή δυσανεξία. Συνήθως υπεύθυνες είναι οι πρωτεΐνες αλλά έχει παρατηρηθεί ότι και άλλα συστατικά και πρόσθετα/συντηρητικά μπορεί να παίξουν ρόλο. Τα σιτηρά και η γλουτένη προκαλούν αλλεργίες αλλά σπάνια. 

Τα πιο συνηθισμένα αλλεργιογόνα – υπεύθυνα για το 70% των αλλεργιών σε σκύλους – είναι:

• Μοσχάρι και γαλακτοκομικά σε σκύλους και γάτες
• Ψάρι σε γάτες
• Σιτάρι, κοτόπουλο, αυγά, σόγια σε σκύλους

(Roudebush P. Ingredients associated with adverse food reactions in cats and dogs. Adr Small Anim Med Surg 2002;15(9):1.

Paterson S. Food hypersensitivity in 20 dogs with skin and gastrointestinal signs. J Small Anim Pract 1994;36:529-534.)

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις τροφικές αλλεργίες & τις δυσανεξίες?

Οι τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες εμφανίζονται και εξελίσσονται σιγά σιγά. Έτσι, αν έχετε σκύλο ή γάτα με προδιάθεση να εκδηλώσουν κάποιο σύμπτωμα καλό θα είναι να αλλάζετε συχνά τροφή έτσι ώστε το ζωάκι σας να μη λαμβάνει συνέχεια τα ίδια συστατικά. Αν όμως τα προβλήματα έχουν ήδη παρουσιαστεί και γνωρίζετε τι ακριβώς τα προκαλεί καλό είναι να συνεχίσετε να δίνετε την τροφή η οποία δε δημιουργεί αντιδράσεις. 

Τροφή με υδρολυμένες πρωτεΐνες: ένας εξειδικευμένος τρόπος διατροφής για να βοηθήσουμε τα ζωάκια με σοβαρά προβλήματα διατροφικής αλλεργίας. Η τροφή αυτή έχει τις συνηθισμένες πρωτεΐνες, επεξεργασμένες όμως με τη μέθοδο της υδρόλυσης: η πρωτεΐνη σπάει σε μόρια τόσο μικρά που δεν ενοχλούν/ερεθίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Συνήθως πρόκειται για πρωτεΐνη κοτόπουλου και σόγιας.

(Ricci R, Hammerberg B, Paps J, et al. A comparison of the clinical manifestations of feeding whole and hydrolysed chicken to dogs with hypersensitivity to the native protein. Vet Dermatol 2010;21:358-366.

Olivry T, Bizikova P. A systematic review of the evidence of reduced allergenicity and clinical benefits of food hydrolysates in dogs with cutaneous adverse food reactions. Vet Dermatol 2010;21:32-41. 39. Jackson HA. Food allergy in dogs: clinical signs and diagnosis. Eur J Companion Anim Pract 2009;19-3:230-233.)

Βλέπετε το σκύλο ή τη γάτα σας να ξύνεται πέραν του κανονικού?  

• Ελέγξτε για ψύλλους – προκαλούν αλλεργίες.
• Ελέγξτε για μούχλα, γύρη, σκόνη: εξίσου προκαλούν αλλεργίες & φαγούρα

Δε συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω?

Υποψιάζεστε ότι ο σκύλος ή η γάτα σας έχει τροφική αλλεργία ή δυσανεξία? 

• αλλάξτε τροφή και επιλέξτε μια χωρίς τα γνωστά αλλεργιογόνα. 
• επιλέξτε τροφή με μια πρωτεΐνη (ή κρέας ή ψάρι ή αυγά)
• επιλέξτε μια τροφή με συστατικά που δεν έχει ξαναφάει το ζωάκι σας. 
• Και φυσικά, συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας. 

Πηγές
https://www.pfma.org.uk
https://vetnutrition.tufts.edu
https://burnspet.co.uk
https://vcahospitals.com
https://pets.webmd.com
https://veterinarypartner.vin.com
https://www.nzvna.org.nz
https://www.avma.org
https://firstvet.com
https://www.msdvetmanual.com
Photo by Madalyn Cox on Unsplash